Silih sinunggil Kawagedan sané
kaulati sajeroning palajahan basa Bali inggih punika kawagedan nyurat (Ketrampilan Menulis). Nyurat
sajeroning basa Bali nganggén kalih
huruf, inggihan huruf latin miwah Aksara Bali. Teges ipun , para siswa Ian mahasiswané
sané oneng melajahin basa Bali mangda maderbé kawagedan nyuratang basa Bali antuk
huruf latin miwah aksara Bali. Masasuratan antuk huruf Latin patut
nginutin Pedoman Umum Ejaan Bali Latin,
yéning nyurat antuk aksara Bali patut nginutin Pedoman Pasang Aksara Bali.
Sajeroning sasuratan nganggén aksara
Bali naenan wénten Ejaan Purwadresta miwah Ejaan Schwartz. Ejaan Purwadresta
inggih punika uger-uger masasuratan duké riin sané ketah nganggen aksara Wrésastra
miwah aksara Swalalita; rangkepan aksara wianjana manut artikulasi, nganutin
pasang pageh, saha sasuratan sané nganggén jajar sambung. Salanlumyané nglimbak
pisan sasampun wénten metu Ejaan Schwalz ngawit warsa 1931
Kawéntenan Ejaan Schwatz puniki sané
nglimbakang uger-uger sasuratan sayan dangan malarapan pasang jajar sané
maweweh uger – uger indik adeg-adeg,
sané ngaggén 18 aksara. nénten malih nganggén aksara mahaprana, saha nganggén
warga aksara murdania Sakadi kha, gha, fa (ta laiik), dha, na (na rambat), sa
(sa sapa). pha. miwah bha. Sajaba punika taler kamanggehang wénten gempelan sa sapa, saha cecek ring
tengenan ng.
Duaning kawentenan uger – uger
sasuratane kantun maendahan , raris duk
tanggal 23-26 Oktober 1957 Pemerintah Daerah Provinsi Bali ngawentenang
Pesamuan Agung Basa Bali ring Denpasar, sane matetujon mikukuhin ejaan
Purwadresta mangda presida ngwerdiang nilai nilai luhur budaya Baline. Petemon
punika praside ngraremin mungguing kakawin Ramayana sane kasurat anuk tuan kern
miwah Kakawin Bharatayuddha antuk Dr. Gunning sida kaanggen pinaka gegamelan
utawi pedoman rikala nyurat basa Bali antuk aksara Bali. Sajeroning masasuratan
antuk huruf latin mangda nginutin pedoman Umum Ejaan Bahasa Indonesia.
Panglimbak salantur nyane duk tanggal
28-30 Desember 1963 malih kalaksanayang pasamuan agung alit Basa Bali ring
Denpasar sane matetujon nureksain miwah maripurnayang pacumponan duk warsa
1957. Patemon punikaprasida ngewehin pasang ardasuara, anunasika, ngicalang
dwitasajeroning sasuratan Basa Bali lumrah.
Selanturnyane tanggal 12-13 Januari
1973 Pemerintah Daerah Provinsi Bali malih ngelaksanayang pasamuan Basa Bali,
maosang indik sasuratan basa Bali latin mangda nginutin Pedoman Umum Ejaan
Bahasa Indonesia yang disempurnakan
duk warsa 1996 Dinas Kebudayaan
Provinsi Bali ngelanturang Surat Edaran Pemerintah Provinsi Bali no 01/1995
indikpengapti penuntunan aksara, basa miwah susastra Bali saha prasida
ngamedalang buku sane mamurda Pedoman Penulisan Papan Nama dengan Aksara Bali.
Tanggal 24 Desember 1997 Pemda Bali
sane kasanggra antukDinas Kebudayaan Provinsi Bali ngwentenang Pasamuan Basa
Bali sane sida ngamedalang Pedoman Pasang Aksara Bali . Sejaba kantun nganutin
ejaan Purwadresta, taler ngewewehin uger – uger sasuratan indik unsur serapan
saha singkatan modern minakadi sajeroning nyurat DPR, SMK, SMP, Depdiknas, balita,
miwah sané lianan manut ucapannyané saha nganggén aksara Wresastra. Ejaan Purvadresta
wantah kanggén ring nyurat kruna- kruna ranah tradisional minakadi ring
sasuratan indik wariga, usada, miwah mantra.
Kawagedan masasuratan aksara Bali puniki patut kaupapira becik-becik
duaning ageng pisan kawigunan aksara Baliné sajeroning nitenin budaya Bali.
Sajaba punika, aksara Bali kaprecayin maderbé kawisésan (kekuatan magis)
sajeronillg ilén-ilén agama miwah adat sané nénten dados gentosin antuk aksara
tiosan. Punika mawinan patut kapikayunin sareng sami, sapunapi ja antuk mangda kawentenan
aksara Bali druené tetep rajeg kantos ka
wekas.
Rauh mangkin para siswané kantun méweh
ngrereh buku-buku pinaka pedoman nyurat aksara Bali. Dumun wénten buku sasuratan
I Wayan Simpen AB mahuruf Bali majanten meweh antuka ngresepang. Samaliha,
mangkin buku punika sarnpun arang pisan. Duk warsa 2002, Disbud Provinsi Bali
sampun ngamedalamg Buku Pedoman Pasang Aksara Bali sané kanggén ring panuntunan
basa, aksara, lan sastra Bali ka kabupatén-kabupatén.